E Aʻo Mai i ka ʻŌlelo Kanaka a me ka ʻIke Kūpuna ma ʻŌ ke Aloha

0
804

Read this article in English

Photo: Kū Kahakalau
Dr. Kū Kahakalau. – Photo: ‘I‘ini Kahakalau

Waiho ʻia e Kū-A-Kanaka

He ʻiʻini kou e hoʻonui i ka ʻōlelo kanaka a me ka ʻike kūpuna i ka makahiki 2023? No laila e nānā mai iā EA E-Learning, he papahana hoihoi a leʻaleʻa, ʻano hou a ʻano kahiko e hoʻonaʻauao i ka Hawaiʻi.

Ua hoʻokumu ʻia kēia ʻano aʻoʻana paʻeʻe e Kauka Kū Kahakalau, ke kanaka mua loa ma kēia honua nei me ka palapala laeʻula ma ka hoʻonaʻauao ʻōiwi. No nā makahiki 38 aku nei, ua aʻo aku ʻo ʻAnakē Kū, kekahi o nā kumu ʻōlelo Hawaiʻi mua loa, i ka ʻōlelo makuahine nahenahe a kona kūpuna kāne, he Hawaiʻi piha, ma loko a ma waho o ka lumi papa i nā haumāna o nā pae āpau. ʻImi naʻauao nō hoʻi ʻo ʻAnakē Kū i ke ʻano hoʻonaʻauao ʻana o nā kūpuna kahiko, a i kona kaulona ʻana i kāna mau haumāna, ʻo ka hoʻomaopopo nō ia ua maikaʻi aʻe ke ʻano o ka hoʻonaʻauao kahiko no nā haumāna ʻōiwi o kēia au nei. No ka mea maopopo i nā kūpuna ua ola loko i ke aloha, a he ʻoiaʻiʻo a he waiwai nui nō ke aloha i kēia manawa kekahi.

ʻO ʻAnakē Kū nō hoʻi kekahi o nā kumu Hawaiʻi mua loa i hoʻohana i ka ʻenehana o kēia au nei e hoʻokahua i nā haumāna i ka ʻike kūpuna a me ka hoʻomākaukau nō hoʻi iā lākou e holomua ma nā kaila hou. I ka makahiki 2017, ua hoʻokahua ʻo ʻAnakē Kū a me kāna kaikamahine ʻo ʻIʻini i ka ʻoihana ʻo Kū-A-Kanaka a i kēia Ianuali aku nei, ua hoʻokumu ʻia nā papa paʻeʻe like ʻole e aʻo i ke kuanaʻike Hawaiʻi.

Kū-A-Kanaka has launched multiple culture-based EA E-Learning courses for Hawaiians interested in improving their language skills and ancestral knowledge. the classes are completely online and presented in a way that makes learning fun. – Graphic design by Pōlani Kahakalau

“He waiwai nui ia mau papa no ka poʻe kānaka hoihoi i ka hoʻoikaika ʻana i ka lākou ʻōlelo Hawaiʻi a me ka ʻike kūpuna,” mea mai ʻo ʻAnakē Kū. ʻO kekahi o ia mau papa, kapa ʻia o Paniinoa. “He ʻokoʻa nā paniinoa Pelekānia a me nā paniinoa Hawaiʻi, ʻoia ke kumu ʻano paʻakikī. Ma kēia papa Paniinoa, hiki ke hoʻomaʻamaʻa i nā paniinoa ma ʻō o ka pāʻani ʻana i nā pāʻani leʻaleʻa a paʻa pono ka ʻike iā ʻoe.”

ʻO kekahi hana kūpono leʻaleʻa ʻē aʻe no ka poʻe hoihoi i ka ʻōlelo kanaka, ʻo ia hoʻi nā papa Hoʻomākaukau ʻAi. He mau papa ʻōlelo pālua kēia, aʻo aku i ka hoʻomākaukau ʻana i nā meaʻai Hawaiʻi he ono a he ola kino maikaʻi. ʻO ka papa mua kapa ʻia ʻo Hoʻomākaukau Kalo. Ma ia papa hoʻohana ʻia ke kalo e hoʻomākaukau i nā ʻai ʻono loa. “He kumu maikaʻi loa ʻo ʻIʻini,” wahi a kekahi haumāna papa Hoʻomākaukau ʻAi. “Ua hōʻike ʻoia iaʻu pehea e hoʻomākaukau ai i nā mea ʻai maʻalahi, ola kino maikaʻi a ʻono loa. Ua kōkua hoʻi ʻoia iaʻu e hoʻomaka i ka walaʻau kanaka a ua hoʻolauna pū ʻoia iaʻu i nā ʻōlelo noʻeau a me nā loina Hawaiʻi.”

ʻO nā papa EA E-Learning ʻē aʻe, ʻoia hoʻi nā papa Moʻolelo Kahiko a me nā papa e pili ana i Nā Waiwai Hawaiʻi. He kūpono ia mau papa āpau no ka poʻe maʻa ʻole i ka ʻōlelo kanaka a he waiwai no ke kanaka hoʻokahi a me nā ʻohana hoihoi i ke aʻo like pū. No laila, inā he ʻiʻini kou e hoʻonui i ka ʻike ʻōlelo kanaka a me ka ʻike kūpuna, e kipa mai iā Ea E-Learning na Kū-A-Kanaka ma www.kuakanaka.com, a e kākau inoa no kekahi o nā papa EA E-Learning hoihoi a leʻaleʻa loa. No ke kumu kūʻai ʻemi no nā kula ʻaiʻoe nā ʻoihana a me nā hui ʻē aʻe e leka uila iā Pōlani Kahakalau-Kalima ma polani@kuakanaka.com.

“Ua ʻike leʻa ko kākou mau kūpuna, ma ka hana ka ʻike,” mea mai ʻo Pōlani. “ʻO ia manaʻo nō hoʻi ke kahua ʻo EA E-Learning e aʻo aku i ka ʻike kanaka i nā ʻōiwi like ʻole ma ka hana a me ka pāʻani ʻana i nā haʻawina hoihoi a leʻaleʻa loa.”