E ō mai e nā kūpuna, nā mākua, a me nā keiki; e nā kumu a me nā haumāna, e ka hū me ke anaina; e ka lāhui ʻōlelo ola, kani leʻa mau ka leo aloha iā ʻoukou pākahi.
Ma ka lā hānau o ka Mōʻī ʻo Liliʻuokalani ma ka lā 2 o Kepakemapa o ka MH 2022, ua hui pū nā hoa ʻōlelo makuahine no ʻelua lā ma kahi ʻaha kūkā ʻōlelo Hawaiʻi ʻo He ʻŌlelo Ola (www.anahuluolelohawaii.org). He papahana kēia ma lalo o kā UNESCO International Decade of Indigenous Languages (IDIL). ʻO ka pahuhopu nui, ʻo ia no ka wānana like ʻana o kākou a pau, nā mamo o kēia ʻōlelo aloha nui ʻia, i ka pono a me ke ola mau o kā kākou ʻōlelo ma kēia mua aku ma luna o kēia mau hua nui he ʻehā mai kā UNESCO palapala nui mai ʻo Global Action Plan of the IDIL2022-2032 (www.en.unesco.org/idil2022-2032/globalactionplan).
No kēia makahiki mua, ua lawe ʻia he ʻehā o nā pahuhopu he ʻumi i helu ʻia, a ua hoʻāno hou ʻia i mea e launa aʻe me ke ola o kākou ma Hawaiʻi nei. Ua ʻike ʻia ka waiwai o ka ʻōlelo Hawaiʻi i kā kākou mau hana, a me ke ʻano i ulu ai ka ʻōlelo no kēia mua aku. ʻO nā pahuhopu ʻehā no kēia ʻaha kūkā mua, ʻo ia nō:
- Ka ʻŌnaehana ʻAina ʻŌiwi
- Ka Hoʻonaʻauao
- Ka Pāpaho Kanaka
- Ke Ola Lāhui
Ma o ke kaulona paʻa ʻana i ia mau pahuhopu nui, a me ke kalelei ʻana aku i ka loa a me ka laulā o ka ʻōlelo Hawaiʻi ma kona ʻano e ola nei i kēia mau lā e kupu aʻe ana nō kekahi mau manaʻo no kēia nīnau nei: E nā hoa aloha ʻōlelo Hawaiʻi: I ka piha ʻana o ke anahulu he 10 makahiki, i hea ana ko kākou lāhui ʻōlelo ola?
Mahalo nui i nā hoa haʻi ʻōlelo, nāna i pane i ke kāhea. Ma ka pānela ʻŌnae- hana ʻAina ʻŌiwi ʻo ʻAnakala Earl Kawaʻa me Kaʻea Lyons-Yglesias; ma ka pānela Hoʻonaʻauao ʻo Puakea Nogelmeier, Pūlama Collier, me Keʻalohi Reppun; ma ka pānela Pāpaho Kanaka ʻo Keola Donaghy, Maluhia States, Maui Bartlett, Kapuaonaona Roback, me Kamalani Johnson; a ma ka pānela Ola Lāhui ʻo Tuti Kanahele, Puni Jackson, Tatiana Tseu Fox, me Kahaulahilahi Vegas.
Ua ʻōlelo ʻia, “ua lehulehu a manomano nō ka ʻikena a ka Hawaiʻi,” akā, ua ʻike pū kākou, “lehulehu a manomano nō” ka ʻiʻini a ka Hawaiʻi e lilo pū ʻo kākou nō ka haʻina. Nui nā moʻolelo mai nā hoa haʻi ʻōlelo e wehewehe ana i kā lākou hana, me ka hoʻākāka ʻana i nā ala e kōkua ai ka ʻōlelo ʻōiwi i kā lākou mau hana. A hoʻāʻiaʻi mai lākou i kā lākou mau hana e hoʻoholomua ai i ka ʻōlelo no kēia mua aku a no nā hanauna e hiki mai ana.
He mau kuleana ko kākou a pau: a he aha ana kā kākou hana ma ko kākou kūʻono ponoʻī e hoʻoholomua ai i ka ʻōlelo aloha nui ʻia no kā kākou poʻe keiki, a no ko kākou poʻe kūpuna?