He ʻUmeke Kāʻeo Leo Hawaiʻi ʻo Kaniʻāina

0
806

Read this article in English

Na nā Limahana Haumāna o ka Pāhana Kaniʻāina

Auhea ʻoukou. He pūkoʻa kani ʻāina. Ma kēia manaʻo ʻo ka pūkoʻa ka mea e ulu a māhuahua aʻe he moku a lohe ʻia maila ka leo he Hawaiʻi e kani ana ma nā pepeiao. A mai kekahi kihi a i kekahi kihi o kēia pae ʻāina ʻo Hawaiʻi nei, aia nō ke kani paʻē nei a kūpinaʻi ka leo kolonahe o ka lāhui Hawaiʻi e ō mau nei, ʻo ia hoʻi ka ʻōlelo Hawaiʻi.

He ʻohina pūnaewele ʻo Kaniʻāina i kūkulu ʻia na Ka Haka ʻUla O Keʻelikōlani me ke kōkua o ka Māhele Kālaiʻōlelo o ke Kulanui o Hawaiʻi ma Mānoa, i lako hoʻi i ka leo o ko Hawaiʻi mau mānaleo Hawaiʻi hope loa.

Ua hoʻomaka ʻia ia kāmoʻo leo ʻana he kanalima a ʻoi makahiki aku nei i loko nō o ka hana hoʻōla ʻōlelo Hawaiʻi. ʻOiai ke kuluma hou nei ka ʻōlelo Hawaiʻi ma kēlā peʻa kēia peʻa o ka pae ʻāina ma nā ʻano pōʻaiapili like ʻole, i mea ʻo Kaniʻāina e lawe ai i ia mau leo Hawaiʻi me kekahi mau palapala leo i ka lehulehu ʻōlelo Hawaiʻi ma o ke kahuapaʻa pūnaewele ʻo Ulukau.

Photo: Ka Leo Hawaiʻi Guests
Mea hoʻokipa o Ka Leo Hawaiʻi, ʻo Larry Lindsey Kauanoe Kimura me kona mau hoa kamaʻilio ʻo Lahela Ridenour lāua ʻo Joseph Wenuke Makaʻai, March 29, 1987. – Photos: Courtesy

ʻO ka polokalamu lēkiō ʻo Ka Leo Hawaiʻi kekahi ʻohina nui loa o laila i piha i ka 525 hola o nā nīnauele mānaleo Hawaiʻi. He kumuwaiwai makamae ʻo Ka Leo Hawaiʻi a ua pihaʻū hoʻi i ka ʻike Hawaiʻi o kēlā ʻano kēia ʻano e laʻa me ka ʻike no nā inoa meaola, ua, kai, makani, a ʻohana o ka ʻāina, ka ʻike ʻōlelo, moʻolelo pana, nane, mele a he mau ʻike makamae Hawaiʻi nui hou aku. A ʻo kekahi mea maikaʻi loa, he mea loaʻa wale ia ma ka wēlau o ka manamana lima ma www.ulukau.org/kaniaina.

Ma Kaniʻāina, ʻo Nā Hulu Kūpuna a pēlā pū nō ʻo Mānaleo Kīwī nā ʻohina leo a wikiō ʻōlelo Hawaiʻi e hoʻomākaukau ʻia nei no ka hoʻolaha ʻana aku i ka lehulehu.

Photo: Kaniʻāina student interns
Undergraduate Hawaiian language majors and Kaniʻāina student interns like Kauāakeakua Segundo and Kaʻawaloa Kauaʻula (who helped write this article) are learning about archiving and preserving the knowledge gifted to our lāhui in the recorded voices of the mānaleo.

Ua hoʻokumu ʻia ʻo Kaniʻāina me ke kākoʻo o ko mākou mau hui hāʻawi kālā kākoʻo ʻo The National Science Foundation, The National Endowment for the Humanities, a me The Ford Foundation. Me ia kākoʻo e hiki ai iā Kaniʻāina ke mālama i papahana aukukui no nā haumāna kālai ʻōlelo a ʻōlelo Hawaiʻi e aʻo ai i ka hoʻomohala hōkeo ʻikepili kikohoʻe e ō ai ka ʻike ʻōlelo leo Hawaiʻi kuamua. He nani hoʻi ia, lilo ʻo Kaniʻāina he ʻumeke kāʻeo e hoʻolako ai i nā haumāna a me nā kumu kaiaʻōlelo a kaiapuni ʻōlelo Hawaiʻi i nā momi Hawaiʻi like ʻole i loko o ka makana leo e kāmau ai i ka mauli ola Hawaiʻi no kēia wā a no nā hanauna e hiki mai ana.

Aia nō ʻo Kaniʻāina ke hea aku nei iā ʻoe e kipa ma www.ulukau.org/kaniaina a e launa pū me nā leo mae ʻole o ka ʻāina. E ola ka ʻōlelo Hawaiʻi!


Kākau ʻia kēia ʻatikala na nā limahana haumāna o ka pāhana Kaniʻāina: ʻo Kaʻawaloa Kauaʻula, Kauāakeakua Segundo a me Bruce Torres Fischer, me ke kōkua o Kauka Larry Kimura ma Ka Haka ʻUla O Keʻelikōlani Koleke ʻŌlelo Hawaiʻi, UH Hilo.