Na J. Hauʻoli Lorenzo-Elarco, Hōkūkahalelani Pihana, a me Alyssa Anderson
Luʻu a ea, a hiki i ke kai lipolipo,
Luʻu a ea, a hiki i ka papakū (ē),
Luʻu a ea, a hiki i ke kualono kai,
Luʻu a ea, a hiki i ke kumu (ē).
E ko Hawaiʻi pae ʻāina, mai Hawaiʻi o Keawe a hiki loa i Hōlanikū, he mānuʻunuʻu ke aloha o ko ʻoukou poʻe mea kākau iā ʻoukou. Eia nō mākou e lauhoe mai nei i ka waʻa, i ke kā, i ka hoe, i ka hoe, i ke kā a pae aku i mua o ko ʻoukou alo, me ke oli ʻana i ia poʻe lālani mele i kau ʻia i luna aʻe nei no kēia wahi pilina koʻikoʻi i ke kai. ʻO Moananuiākea ē, ʻo ia ka mea e pili ai kākou a pau loa, a ma ia moana nō e ola ai ka ʻōlelo Kanaka a ko kākou poʻe kūpuna.
No ka hoʻomākaukau ʻana i nā huli moana no ka M.H. 2021 me ka M.H. 2022, ua launa pū kekahi mau lālā o Papahānaumokuākea Cultural Working Group (CWG) a me Ocean Exploration Trust (OET) no ke kūkā kamaʻilio i nā ala like ʻole e pili pū ai ka ʻoihana akeakamai huli moana a me ke kaiāulu Hawaiʻi ma o ka ʻike a ʻōlelo Hawaiʻi hoʻi. ʻO ka hoʻolauna hou ʻia ʻana mai o Papahānaumokuākea a me nā hana noiʻi a ka poʻe akeakamai i ke kaiāulu ʻōlelo Hawaiʻi kekahi ala i hoʻoholo ʻia i hoʻoulu aʻe ai ka hoi o nā keiki e komo i ia ʻano hana ʻo ka wili pū ʻana i ka ʻōlelo Kanaka a me ke akeakamai huli moana.
ʻO ke kapa inoa ʻia ʻana o ia mau hana huli moana ʻana kekahi hana mua e hoʻolauna pū ʻia ai ko Hawaiʻi me ka hana a ia poʻe akeakamai, a ʻo ia kapa inoa ʻana nō kekahi hana a kēia hui e hoʻoikaika hou ʻia ai ko kākou pilina me ka ʻāina a me ke kai ma o ka ʻike kūpuna.
No ke kapa inoa ʻana, ua luʻu like ihola nō kekahi mau lālā o CWG me OET i ke kūkākūkā i ke ʻano hana huli moana a OET ma Papahānaumokuākea a me ke kumu o kā lākou hana ma laila, ʻo ia hoʻi, he luʻu i ke kai e noiʻi nowelo ai i nā mea o lalo o ke kai. E like nō me ka wili ʻana a paʻa i lei, pēlā hoʻi i wili ʻia ai nā pilina a me ka ʻike o kēlā me kēia mea o ia hui a paʻa i mau inoa. Ua luʻu like nō nā aloha ʻōlelo Hawaiʻi, nā mea akeakamai, nā kumu kula, a me nā ʻohana kaiāulu i kēia hana ʻo ke kapa inoa huakaʻi huli moana, no lākou nō nā lima maiau i ka wili lei. Ma ka huki ʻana maila i kekahi nane me he pua lā e nani ai ia lei i ʻupu aʻela nā inoa o ko OET holo moku ʻana ma ke kai o nā moku lēʻia i ʻō aku o Niʻihau. ʻO ia inoa hoʻi, ʻo ia nō nā lālani oli e waiho aʻe nei, a he mau inoa ia e alakaʻi pono ana i ka hana a ka poʻe o luna o ka moku.
Ma o ia kapa ʻana i hua aʻe ai kekahi hana ʻē aʻe, ʻo ia hoʻi ka mālama ʻana i papa huaʻōlelo huli moana a me nā hoʻolauna ʻīwā ʻana me nā kula ʻōlelo Hawaiʻi me ko OET. Iā OET nō e noiʻi ʻike maka ana i ke kai lipo, ka papakū, nā kualono kai, a me ke kumu moana, hoʻolele ʻia akula kā lā-kou hana ma o ka wikiō i hiki i nā kānaka a puni ka honua ke komo like i ka noiʻi. ʻO Kalamaʻehu Takahashi lāua ʻo Kainalu Steward, he mau kama no Maui, nā leo hoʻokipa e kūkaʻi aloha ana i ka ʻoihana ʻepekema huli moana me ka poʻe Hawaiʻi e noho nei ma waho aku o Papa- hānaumokuākea. Pēlā nō kākou i kipa aku ai i ia wahi koʻikoʻi. Ua hoʻokipa ʻia nō he 30 a ʻoi iki aʻe kula no Hawaiʻi, a ʻehiku hoʻi, he mau kula ʻōlelo Hawaiʻi nō ia.
Ke lana aʻe nei ka manaʻo o nā mea kākau, e lilo ana nō kēia wahi ke kipa ʻana iō Papahānaumokuākea, ka hoʻolauna ʻana o ko ke kaiāulu Hawaiʻi me nā mea akeakamai, a me ka ʻike maka ʻana i ka ʻoihana huli moana, i wahi kahua e ulu aʻe ai ka ʻiʻini a me ke aloha o nā ʻōpio Hawaiʻi e luʻu like i ka ʻoihana akeakamai kai me ka ʻike kūpuna. He keʻele ko mākou mahalo i nā lālā o CWG, nā limahana a OET, nā kumu, nā haumāna, nā mākua, nā keiki, a me ka poʻe a pau loa nāna i luʻu i kēia ʻano hana a hiki i kahi e ola ai ka ʻōlelo Kanaka ma ka ʻoihana huli moana.