Na Samuel M. Kamakau
Kūkulu ihola ʻo Kamehameha he mau ʻahaʻaina makahiki, a ua kapa ʻia he mau ʻahaʻaina hoʻomaha i ka luhi i ka hana ʻana i kēlā a me kēia mea i hana ʻia e ke kanaka; a i mea hoʻi e hoʻoikaika ai i ke kino o kēlā kanaka, kēia kanaka.
I ka hala ʻana o nā malama ʻeiwa o ka makahiki, no laila, ua hoʻokapu ʻia ka ʻiʻo o nā holoholona a me ka niu; a i ka puni o ka makahiki, kau ka puaʻa i ka lele, a wāhi ʻia ka niu, a laila, ʻahaʻaina ihola ʻehiku lā, me ka hoʻolako ʻana i nā mea a pau. I ia wā, hoʻomaka ke akua pāʻani e kaʻapuni. ʻO nā hana leʻaleʻa kāna hana: ʻo ka pāʻani, ʻo ka hulahula, ʻo ke kuʻi, ka mokomoko, ka palepale, ka honuhonu, ka pinao, ka lua, ke kulakulaʻi a me nā hana hoʻoikaika kino a pau. Aia nō ka ʻai i ke aupuni, ʻo ia hoʻi ka ʻai i loaʻa i kēlā konohiki, kēia konohiki ma ko ke aliʻi mau lā hana, a e hāʻawi koke aku na ka poʻe hana leʻaleʻa. ʻO ke akua Kāpalaʻalaea a me ke akua Kihawahine, he mau akua lawe ʻia, a hoʻokahi ʻaoʻao kapu, ʻo ka ʻaoʻao ma ke kai, a hoʻokahi ʻaoʻao noa, ʻo ka ʻaoʻao ma uka. A ʻo ka poʻe i pili i ka ʻaoʻao kapu, he uku waiwai ka hoʻopaʻi, a inā ua ʻike aku a moe iho i lalo, a laila, pakele, ʻaʻole e hoʻopaʻi ʻia.
Hele mai nā akua makahiki, ʻo ia hoʻi ʻo Kapuni, ʻOulu, Kaʻohumalu, Lono, Kahoʻāliʻi a me kekahi poʻe akua ʻē aʻe, a ʻo ke kaʻupu, ua kau ʻia i luna o ka lāʻau, a ʻo ia ka hae e amo ai.
ʻO Lono, ua haku ʻia i ka lāʻau lōʻihi, pēlā nō hoʻi ʻo Kapuni a me nā akua a pau o ke ʻano makahiki, ua ʻauamo hele ʻia a hiki i ka palena o ke ahupuaʻa, a ʻokana, a moku paha, a laila, hoʻāla ʻia ke akua i luna, a laila, hoʻokupu ke ahu-puaʻa, ka ʻokana, a moku ʻāina paha, i kēlā a me kēia waiwai; a inā ua nui ka waiwai, a ua pono nā waiwai a pau loa, a ua kūpono i ka makemake o ke kahu aliʻi nui o nā akua, a laila, pāpio ke akua, a hāʻawi ʻia ka waiwai i ka poʻe kahu akua, a ʻo ke koena, hāʻawi ʻia i kānaka a pau loa. ʻŌlelo ihola kānaka, “Ola kēia ʻilihune a me ka nohona pōloli o kahi aliʻi; eia ka ʻai, ka iʻa, ke kapa a me ka malo, ka pāʻū, ka moena, ke olonā, ka ʻupena, ka hulu, ka waiwai loaʻa wale i ka lā hoʻokahi.” ʻO ka ʻāina hoʻokupu ʻole mai i loko o kēia hele kaʻapuni ʻana o ke akua, a laila, hoʻohalahala ke akua, ʻaʻole e pāpio, ʻaʻole nō hoʻi e kulaʻi i ke akua i lalo. A ʻo ka hope hoʻi o ia mea, he pau i ka hao ʻia, he hemo ka ʻāina, a inā he ahupuaʻa, he ʻokana a moku ʻāina paha, ua pau i ka hao ʻia. A eia hoʻi kekahi mea kupanaha, e nānā pono ka poʻe e hao ana i kahi e kū ana ke akua, inā ua pāpio ke kū ʻana o ke akua, e holo ʻoe me ka māmā loa, o loaʻa mai ʻoe i ka poʻe nāna ka waiwai, a pau hou kēlā waiwai i ka hao ʻia, no ka mea, ua pau ka mana o ke akua, ua pāpio, a ua ʻōwili ke akua. He 15 lā e hele ai ke akua loa a hālāwai me ke akua poko, a laila, ʻōwili ke akua loa me ke akua poko, a ʻo ka hoʻi nō ia o ke akua i kahi e noho ana ʻo ka mōʻī. A komo ke akua i loko o nā heiau a me nā mua, a laila, ua kapu hou ke akua, ʻaʻole e ʻike nā kānaka.
-Ka Nupepa Kuokoa, 6 Iulai 1867, paragraphs 7-10
