
Ma ka pō ʻo Hua i ka malama ʻo Kāʻelo, ua noho au me kekahi mau hoa e ʻike maka ai i kekahi ʻaha ʻailolo no kō mākou hoaaloha. Ua kono ʻia mākou e ka mea ʻuniki e noho a loiloi i kāna mau haʻawina hula. ʻOiai ua ʻākoʻakoʻa nā loea, noʻeau, a lehia like ʻole e ʻike maka i kāna mau hana, he mea mōakāka iā mākou, ua kō mua ka loea ʻana mai ma ka MH 1984 ma kahi ʻaha ʻailolo pilikino. ʻO kēia ʻuniki ʻelua, ʻo ia ka hōʻike hou ʻana i kona kūpaʻa i ka hula me ka hoʻohanohano pū ʻana i kahi moʻokūʻauhau hula hou aku i loko o kāna hana.
Ua ʻākoakoa ka lehulehu i Honohononui. A ma ke kakahiaka o ia lā ua ʻike maka mākou i kekahi ānuenue koʻikoʻi e piʻo ana ma ka ihona o Piʻihonua. Ma ua kakahiaka ala, ua heleleʻi ka ua Kanilehua. Puka akula ka lā ma ke awakea a kālaʻelaʻe wale ka lani.
Ua hiki mai ka lehulehu me nā lole like ʻole. ʻO ka ʻaʻahu hula ʻoe, ʻo ka ʻaʻahu loea ʻoe, ʻo ka ʻaʻahu hulu manu ʻoe, ʻo ka nae lino ʻoe, a ʻo nā kāhiko like ʻole e nani ai ke kino. Kohu mea ala, ua pae ke ānuenue ma ka honua o Pā Hoaka. Ua kali mākou i ke kau ʻana o ka lā ma ka lolo. Ma ia manawa nō, i kākaʻi ai nā kumu, nā loea, nā noʻeau, ka ʻohana, a me nā hoa o ka mea ʻuniki i kahi mākaukau ai no ka ʻuniki. He haumāna ka mea ʻuniki na Aunty Edith Kanakaʻole, Aunty Nālani Kanakaʻole, a me Aunty Pualani Kanakaʻole Kanahele.
Ua hiki mai ka mea ʻuniki me kona pāʻū e kākua ana i mua o ka ʻaha. Ua nākiʻi a paʻa i nā kūpeʻe palapalai, i ka lei poʻo palapalai, a me ka lei ʻāʻī palapalai. Māpu wale mai ke ʻala nahele o Hilo a puni mākou. Kū aʻela ka mea ʻuniki i kona nani maikaʻi me nā lei ʻaʻala i mua o kāna mau kumu. ʻAe akula nā kumu i kāna hana maiau a ua kono nā kumu i ka ʻaha e hoʻomau ana i kāna haʻawina ʻailolo ma loko o ka hālau. No laila, ua neʻe mākou i laila.
Holo pono ka ʻaha ʻailolo i loko o ka hālau me nā oli, ka ʻaha ʻawa, a me ka hula ʻana. Ua nanea mākou i ka ʻike maka i ka puka lolo ʻana o ia loea hula, loea oli, a loea Kumulipo. ʻUāʻuā nā leo o ka ʻaha i ka ʻoliʻoli i ka ō o ka ʻike o kāna mau kumu a i ka loea. Ua lei ʻia ka loea i nā lei maile, palapalai, lei hulu, lei pūpū a me nā lei i ʻōwili ʻia me ka nani o ka nahele. Kohu mea ala, ua kuahu mai nei ke kanaka. Ua pani ʻia ka ʻaha ʻuniki ma ka ʻaha ʻaina ʻono o Hilo Hanakahi.
A, ui aku ke kahu, “Pehea ka ʻaha a kākou?” Pane mai ka ʻaha, “Maikaʻi ka ʻaha a kākou.” No wai ka ʻaha ʻailolo? No Kumu Hula Kamuela Chun ka ʻaha puka ma ka lolo. Puka! E ola!