Na Kaʻula Krug
I ʻike ʻia nō ke kanaka o kekahi kuanaʻike ma kona ʻano o ka mālama ʻana i ka ʻāina a me ona mau waiwai. ʻElua wale nō koho, ʻo ke kuanaʻike aloha ʻāina a i ʻole ʻo ke kuanaʻike naʻi ʻāina. ʻO ko kākou poʻe kūpuna, he poʻe i aloha a mālama i ka ʻāina e like me nā lāhui ʻōiwi maoli o ka honua. Mai ō kikilo mai, ua noho pū ʻo Kumulipo lāua ʻo Pōʻele he kāne a he wahine a hānau ihola ka honua e ola ai kākou. Puka maila ka ʻāina, nā holoholona, a me nā mea meakanu ma mua loa aku o ko kākou (poʻe kānaka) puka ʻana. Aʻo mai ʻo Kumulipo iā kākou, ʻo ke kanaka ka muli, ka pōkiʻi, ke keiki maʻi lewalewa ma kēia lālani moʻokūʻauhau o ke ola. ʻO ka ʻāina a me ona mau mea ola, he kuaʻana ia no kākou. ʻO ke kuleana o ke kuaʻana, ka mālama a hoʻoulu pono ʻana i nā pōkiʻi. No ke kaikaina, ʻo ka hoʻolohe ʻana a me ka maliu ʻana i ka leo kuaʻana kona kuleana no ka mea he leo makua ia. Ke kuaʻana pono nei ko kākou mau kuaʻana. Pehea anei ko kākou kaikaina ʻana?
ʻAʻole pēlā ka moʻolelo koʻihonua o ke kuanaʻike o ka poʻe e like me ka ʻoihana moku o ka pūʻali koa ʻAmelika. He mau moʻolelo naʻi honua ke ʻano. Hana ʻia ka honua e naʻi ai a e alakaʻi ai ke kanaka no ka mea ua hana ʻia ka honua no ke kanaka a hana ʻia ke kanaka e noho luna ma luna o ka honua. Ma Kinohi, ua hana ke Akua i ka mahinaʻai ʻo ʻEdena nona nā meakanu a me nā holoholona a pau o ka honua. A laila hana akula ʻo Iehova iā ʻAdamu ma ke aka like o ke Akua. A hoʻonoho ʻia ʻo ʻAdamu he kahu o ka mahinaʻai a kapa akula ʻo ia i nā inoa o nā holoholona a me nā meakanu. Me he mea lā, hoʻākua ʻia ke kanaka ma kēnā moʻolelo. ʻO ka hoʻomaka ʻana ia o ke kuanaʻike a me ka nohona ʻaiā.
ʻAʻole maʻemaʻe iki ka moʻolelo o ka ʻoihana moku a me ʻAmelika ma Hawaiʻi nei. I ka makahiki ʻumi kūmāwalu kanahiku kūmālima, ua ʻāpono ʻia ke Kuʻikahi Pānaʻi Like. I kuʻikahi ia e ʻae ana i ke komo ʻana o ka ʻoihana moku i Puʻuloa e hoʻokumu ai i ke kahua pūʻali koa nāna i hoʻohaumia ihola i ke alahula i aloha nui ʻia e nā kūpuna. ʻO ko ka ʻoihana moku kū ʻana i Puʻuloa ke kumu i maluhia ai ke Kōmike Palekana i ko lākou hoʻokahuli ʻana i ke aupuni mōʻī Hawaiʻi a pae ihola ka USS Bose- tona i Honolulu. ʻO ka pūʻali koa wale nō ke kumu i lele ai ke Kepanī i ʻaneʻi e hoʻopahū ai iā Puʻuloa i ka makahiki ʻumi kūmāiwa kanahā kūmākahi. Ma ia makahiki like nei nō i hoʻomaka ai ko ka ʻoihana moku hoʻomaʻamaʻa ʻana ma Kahoʻolawe. ʻO nā wahi ʻē aʻe a pau i noho hewa ʻia e ka pūʻali koa, ua pahuʻa. ʻO Pōhakuloa ʻoe, ʻo Mākua ʻoe, ʻo Helemano ʻoe, ʻo Kapūkakī ʻoe, a nui hou aku.
ʻO ke kanaka aha ke kanaka e ʻae ana i ka hoʻohaumia ʻia o ka wai no ka mālama ʻana i ka “maluhia aupuni”? ʻO ke kanaka puni hoʻomake, ka ʻoihana moku. Ma o nā hana a ka ʻoihana moku e ʻike ʻia ai ka mālama ʻole a me ka nānā ʻole o lākou i ke ola o ka ʻāina, ka wai, a me ke kai o Hawaiʻi. Kūkala hūpō akula kekahi kuhina no ke kaulike ʻana o ka waiwai o ka wai inu me ke kakalina. ʻAʻohe mea i ʻoi kona waiwai ma mua o ka waiwai o ka ʻāina, ka wai, ke kai, a me nā mea ola a pau o ka ʻāina. Hemahema kou kuanaʻike e ka mea heluhelu inā kūʻē ʻia kēlā manaʻo. ʻAʻohe hana e hana ai ka ʻoihana moku e hoʻoponopono ai i nā hemahema o lākou, ua hala ihola ka Puʻulena. Kūʻē ikaika wau i ka ʻae ʻana i ko ka ʻoihana moku hoʻoponopono ʻana i kēia hihia. Ua like ia me ka ʻae ʻana i ko ka lima koko hoʻōla hou ʻana i ke kanaka āna i kīpū ai. E aho ke kiʻi ʻia ʻana o nā keʻena ʻē aʻe a kāmoe aku i ka hoʻoponopono me ka hoʻomaʻemaʻe. He pono ka haʻalele ʻana o ka pūʻali koa iā Hawaiʻi a he keʻehina mua paha kēia no ka hoʻokuke ʻana aku iā lākou poʻe ʻaiā.
Aloha, ʻo wau ʻo Kaʻulakauikeaokea Krug no ka ulu niu kaulana o Pōkaʻī i Waiʻanae, Oʻahu. He kama i hānai ʻia ma ke kahua o ka ʻōlelo a me nā loina kahiko i waiho ʻia e nā kūpuna āiwaiwa o ke au i kunewa akula. He haumāna i puka mai ka papahana kaiapuni a ke kāmoe aʻe nei ma ke ala hoʻonaʻauao ma ke Kulanui o Hawaiʻi ma Mānoa. Aloha nui kākou.
