Na Devin Kamealoha Forrest, NHLC Staff Attorney and Title & Research Specialist
E like hoʻi me kā A. Keohokalole i wehewehe ai ma ka hihia ʻo In re Nakuapā (1872) penei; “He wā waiwai ʻole o nā ʻliʻi, a me nā makaʻāinana, ka wā kahiko. ʻO ke Aliʻi Mōʻī ʻAimoku wale nō, nona wale nō nā ʻāina a pau loa, a me nā waiwai lewa a pau, he mālama wale nō kā nā ʻliʻi ʻē aʻe ma lalo iho ona, a me kekahi poʻe makaʻāinana kākaʻikahi i lawe ʻaikāne ʻia e ka Mōʻī a me nā ʻliʻi ʻai ʻāina, a no laila ʻaʻole o lākou mau keiki a hope hoʻi o lākou. ʻAʻole nō ko lākou nele ʻana i ka waiwai.”
A laila, ma muli hoʻi o ka māhele ʻāina ʻana a ka mōʻī me kona hoʻolilo ʻana i nā ʻāina kuleana i ko Hawaiʻi, ua loli hoʻi ke koʻikoʻi o ka loiloi ʻia ʻana o nā pilina ʻohana Hawaiʻi; ʻoiai hoʻi, i hiki ke lilo kekahi o nā pilikana i mau hoʻoilina waiwai ma ke kānāwai. Eia naʻe, ua kau nui ka loiloi ʻana o ke kānāwai ma kekahi mau pilina ʻohana haole kikoʻī i kū ʻole i nā pilina ʻohana Hawaiʻi, e like hoʻi me ka hānai, hoʻokama, poʻolua, a me ka punalua hoʻi.
He mau hihia i kūkā ʻia ai ka hānai ʻana, e laʻa hoʻi me In re AB (2019). Ma ia hihia i hōʻāpono ʻia ai e ka ʻAha Hoʻokolokolo Kiʻikiʻe o Hawaiʻi i ke koʻikoʻi o ka hānai ʻana ma nā ʻohana o ko Hawaiʻi, ʻaʻole naʻe i aʻoaʻo kikoʻī i ke ʻano me nā hiʻohiʻona o ia pilina nō. I loko nō o ia, ʻo ia ʻano hōʻāpono ʻana ma ke kānāwai kekahi holomua koʻikoʻi nō no ke komo ʻana o ke kuanaʻike Hawaiʻi kuʻuna i ke aupuni.