Wai māpuna i uka, wai māpuna i kai, wai māpuna i ke kua, wai māpuna i ke alo. I ke alo noho‘i ke aloha. Wai puna lau ke aloha o kākou!
Nui ke akamai o ke po‘omana‘o e waiho nei i luna. He kohu nō ia iā kākou Hawai‘i, a i nā lāhui ‘ē nō ho‘i. I loko nō o ko‘u makemake ‘ana e ‘ōlelo a‘e na‘u ia mana‘o i puka maila, ‘a‘ole e hiki, no ka mea, na kekahi hoa o‘u, kekahi hoa o ko kākou lāhui ‘ōlelo Hawai‘i, nāna ia ‘ōlelo i puka maila a lilo ia ‘ōlelo i mākia no kā mākou papahana ho‘oki‘eki‘e ‘ōlelo Hawai‘i e ho‘okumu ‘ia nei, ‘o Kū‘ula Leo. Na Hiapokeikikāne Perreira ia ‘ōlelo akamai (me ‘oe, e Hiapo, ka welina o ke aloha). Haku ‘ia na‘e ia ‘ōlelo ma muli o ka ‘ōlelo a kekahi kanaka ma mua akula. ‘O ia kanaka nāna ia ‘ōlelo ma mua, ‘o ia nō ‘o Davida K. Kahalemaile ma kāna ha‘i‘ōlelo ma Mānoa i ka lā 31 o Iulai, 1871, e ho‘ōho ana i ka ‘oli‘oli ua mau ke ea o ka ‘āina i ka pono i ia wā, a ho‘opuka hou ‘ia kāna ha‘i‘ōlelo ma Ka Nupepa Kuokoa i ka lā 12 o ‘Aukake, 1871. Penei ka mana‘o o ia ‘ōlelo no‘eau e po‘omana‘o nei i kēia wahi āhua pua hua‘ōlelo e kūkulu nei, ‘o ka mea e ō ai ka mauli o ke kanaka ke ea o ia kanaka. ‘O ka ‘ōlelo kekahi māhele ko‘iko‘i o ia ea.
‘O au nō na‘e a me ka‘u ‘ohana, ua lei mau ‘ia mākou i ka ‘ohu‘ohu a ‘a‘ala ho‘i o nā pua ‘oia‘i‘o maoli o ka ‘āina e ‘ī a puana nei ma nā alelo o mākou. ‘O ka lei nō ia ‘o ka ‘ōlelo Kanaka. E māpu mau mai ana ua kāhiko nei o mākou i kēlā lā, kēia lā, e like ho‘i me ka puka ‘ana o Kānehoalani i Ha‘eha‘e, i kumukahi ho‘i ka mana‘o e lāhui ai ka lāhui Hawai‘i i kona ‘ōlelo pono‘ī nō.
No laila, eia nō au ke kauleo aku nei i o‘u mau hoa lāhui kānaka, e maliu mai, e ho‘omanawanui mai, a e kūlia mai ho‘i e ho‘opa‘a i kā kākou ‘ōlelo Hawai‘i. I loko o ko kākou kū‘oko‘a ‘ole ‘ana i kēia lā he Aupuni Hawai‘i maoli, ua hiki iā kākou pākahi ā pau ke hō‘ike i ko kākou lāhui ‘ana i kā kākou ‘ōlelo Kanaka ‘ana. He kū‘oko‘a ka puana ‘ana i ka ‘ōlelo e ‘a‘ā mau ai ka mauli, a pio ‘ole ho‘i i ka hihiu a ka makani a i ka nāulu a ka ua e kawaū ai kapuahi i ka hālana a ka wai kahe, no ka mea, he kū‘oko‘a ia o ka mauli o kākou pākahi ā pau e ō a‘e ana i ka puana o kēlā hua‘ōlelo, kēia hua‘ōlelo.
#speakingHawaiianiskuokoa
#uamauaneikouea
