Ola ka ʻŌlelo ma TikTok

0
254

Read this article in English

He mea nui ka pāpaho pili kanaka i kēia au. Hiki i nā kānaka ke hoʻopuka manaʻo, kāʻana ʻike, a hoʻolaha i nūhou ma ka pūnaewele me kekahi kiʻi a i ʻole ka wikiō ma nā kahua pāpaho like ʻole. ʻO Alopuke (FB) kekahi kahua pāpaho pili kanaka i hoʻohana ʻia e 2.9 billiona kānaka ma kēlā me kēia lā. ʻO wau hoʻokahi o nā biliona kānaka.

Photo: TikTok videos
Kahakuhailoa Poepoe (hema) me Puaokamele Dizon (@puaokamele) no Lāhainā ma TiTok.

Akā, no ka nāna ʻana i nā wikiō, ʻo TikTok kaʻu punahele. Mahalo au iā TikTok no ka mea hiki iaʻu ke nānā i nā poʻe like ʻole o nā moʻomeheu like ʻole o ke ao nei e hulahula a mele ana i ko lākou mau hula e like me ka poʻe Māori, nā ʻōiwi o Amelika ʻĀkau, nā Monokolia, nā Tipeti, a pēlā aku me ka hele ʻole ʻana i ko lākou wahi noho. Eia hoʻi, inā hoihoi ke kanaka e aʻo mai i ka ʻōlelo Hawaiʻi aia nā kanaka hoʻopuka makelia pāpaho e like me Puaokamele Dizon (@puaokamee), Maluhia States (@ka.alala) a me Kumu Kui (@kumukui). ʻO lākou kekahi o nā kānaka aʻu e hahai nei akā nui aʻe nā kānaka noʻonoʻo hana ma ia polokalamu.

Screenshot of TikTok video
Kekahi ʻaoʻao o ka wikiō TikTok a Kahakuhailoa i hana ai

I kekahi ahiahi, iaʻu e lolelole ana ma TikTok, ua hoʻolale ʻia kuʻu pepeiao me kuʻu mau maka i kekahi wikiō i hoʻoili ʻia e kekahi kanaka ʻōpio no Molokaʻi – ʻo Kahakuhailoa Poepoe kona inoa (@kajahku). ʻO Lydia Hale, kekahi kupa no Molokaʻi, ka hoa kipa mānaleo ma ka wikiō e kamaʻīlio ana me ʻElikapeka Kauahipaula, Hailama Farden a me Ipo Wong ma ka polokalamu ʻo “Mānaleo.” He poke wikiō wale nō akā mahalo au i kā Kahakuhailoa ʻunuhi ʻana i ka nīnauele no ka mea ʻo wau ka haku nāna i hoʻopuka iā “Mānaleo” a ʻaʻole au i hoʻopalapala i nā nīnauele. Ma TikTok, hiki i ke kanaka hoʻopuka wikiō ke hoʻopaʻa i poke wikiō ma nā kekona he 15k a i ʻole he 60k a i ʻole ma nā mīnuke – ʻekolu a me ka ʻumi. ʻOiai pōkole nā wikiō, na ka haku papahana ka mea e hōʻike i kona maiau a noʻeau ma ka hoʻoponopono wikiō ʻana. Inā hoihoi nā kānaka i kā ia ala makelia a laila koho ʻo ia e “hāhai” iā ia.

Mai ka waihona paha o Kaniʻāina ma Ulukau.org ka wikiō me Kupuna Hale a i ʻole mai Kaʻiwakīloumoku a i ʻole ka waihona pūnaewele o ke Kula Nui ʻo Hawaiʻi. Aia ʻeha ʻohina wikiō ma Kaniʻāina: “Ka Leo Hawaiʻi,” “Kū i ka Mānaleo,” “Nā Hulu Kūpuna,” a me kaʻu polokalamu ʻo “Mānaleo.” ʻO “Ka Leo Hawaiʻi” a me “Kū i ka Mānaleo” he mau polokalamu lekiō nō lāua. No laila, pono nō ka haku papahana Tiktok e like me ua kanaka Kahakuhailoa Poepoe la ke huli i kiʻi, i wikiō e kākoʻo i ka mahele āna i koho ai e hōʻike.

ʻO kekahi mea hoihoi a Poepoe i kāʻana ai ma kāna kahua TikTok ʻo ia kekahi nīnauele i hoʻopaʻa mīkini ʻia e Clinton Kanahele me Hilda Kawelo no Kaʻalaea, Oʻahu ma ka makahiki 1970. Ua haʻiʻōlelo ke kupuna e pili ana i nā poʻe i ʻaeʻa haukaʻe i kona ʻāina. He poʻe “hippie” nō hoʻi. Aia kekahi mau poke wikiō ʻē aʻe me Kawelo ma @kajahku kekahi. Paipai au iā ʻoe, e ka mea heluhelu ,e huli iā @kajahku ma TikTok a e hoʻonanea i nā leo ʻoluʻolu o nā kūpuna mānaleo i hoʻoili ʻia e ia.

Aia nā nīnauele mānaleo i hoʻopaʻa ʻia e Clinton Kanahele ma library.byuh.edu/clinton-kanahele-collection. Ma ua waihona la ma BYU-Hawaiʻi, ua loaʻa pu a hoʻopākuʻi ʻia nā moʻolelo i hoʻopalapala ʻia e Kanahele no nā nīnauele pākahi. He pōmaikaʻi kēlā. No laila, hiki i nā haku papahana papaho pili kanaka e like me Poepoe ke hoʻokuʻi i ka leo maoli me ka leo palapala ma TikTok i kōkua i ka poʻe nānā. Ma kahi o ʻelua hola ka nīnauele a Kawelo no laila, inā hiki i ka haku papahana ke koho a hoʻopuka i wikiō makahehi a pōkole, he mea hoʻolale a hoʻōnaona ia i ka maka o nā makamaka ma TikTok. Inā pēlā, ola hou ka leo o nā kūpuna.