Hui Mālama i nā Kūpuna o Hawaiʻi Nei, Mokuna 4: I Mana i ka Hoʻonaʻauao

0
835

Read in English

Photo: Edward Halealoha Ayau

Wahi a kahiko, “Mai lawe wale i nā mea i hoʻomoepū ʻia.” He ʻōlelo noʻeau kēia na ka poʻe kūpuna e hōʻike mai ai i ka pilina hemo ʻole ma waena o ke kanaka i hala a me nā mea i hoʻomoepū ʻia me kona mau iwi. He loina kahiko kēia. Kapu nā iwi kūpuna. Kapu hoʻi nā moepū kekahi. ʻAʻole ia he mau mea e lawe wale aku.

ʻO ka ʻauamo mau ʻana i ke kuleana o ka mālama iwi kūpuna a me nā moepū kekahi paukū nui i ola ai ke kuamoʻo o ke Kanaka ʻōiwi. Ua ao ka pō, a ua pō ke ao. Ua hiki mai ka wā e hoʻihoʻi hou ʻia mai ai nā iwi kūpuna i lawe wale ʻia aku a e kanu pono hou iā lākou ma loko o ko lākou kulāiwi ponoʻī. Ma o ke kanu pono ʻana i nā iwi, hoʻopaʻa ʻia ke kahua o ka ʻōiwi, hoʻomau ʻia ka pilina ma waena o nā kūpuna a me nā moʻo, a hoʻomana ʻia ka ʻāina i ola nā kūpuna i hala aku, i ola nā mamo e kū mai nei, a i ola hoʻi nā hānauna e hiki mai ana.

Photo: Peabody Essex Museum Consultation Team
1999 Peabody Essex Museum Consultation Team. – Photo: Hui Mālama

Eia kekahi mau hua i kupu mai ai ma muli o ka hana kūpono i alakaʻi ʻia e ka ʻike kūpuna, ka navauao, ka manaʻopaʻa, a me ka hoʻomaʻamaʻa hoʻi i nā loina ʻōiwi kahiko. Ua pākolu nā māhele o kēia hana kūpono: ʻo ka hoʻōia ʻike maka, ʻo ke kūkākūkā, a ʻo hoʻihoʻi hou ʻana hoʻi i nā iwi kūpuna he 6000 mai nā hale hōʻikeʻike, nā keʻena aupuni, a me nā kānaka mai ʻAmelika a pēlā pū a puni ka honua. Kākoʻo ʻia ko mākou hana nei i kekahi mau manawa e nā ʻahahui Kanaka Hawaiʻi, nā ʻAhahui Mālama Iwi Kūpuna o Nā Mokupuni, a me kekahi mau ʻohana.

ʻO nā hale hōʻikeʻike kēia ma ʻAmelika i lawe wale aku i ko kākou mau kūpuna me ke kāohi ʻana aku i nā iwi a me nā moepū o ia mau kūpuna o kākou: ʻo ka Smithsonian Institute Museum of Natural History, ka American Museum of Natural History, ka Field Museum of Natural History, ka Hale Hōʻikeʻike o ke Kulanui o Penekelewinia, ka Hale Hōʻikeʻike o Bīhopa (Hawaiʻi), ka Hale Hōʻikeʻike Phoebe Apperson Hearst o ke Kulanui o Kaleponi, ka Hale Hōʻikeʻike o Peabody & Essex, ka Hale Hōʻikeʻike Peabody o ke Kulanui ʻo Harvard, ka Hale Hōʻikeʻike Peabody o ke Kulanui ʻo Yale, ka Hale Hōʻikeʻike Hood o ke Kulanui o Dartmouth, nā Keʻena Pūʻali Kaua o ʻAmelika, a me ke Keʻena ʻOihana Mālama Iʻa a me nā Holoholona o ʻAmelika.

Eia kekahi, ua hoʻihoʻi ʻia maila nā iwi kūpuna mai kekahi mau hale hōʻikeʻike mai waho aku o ʻAmelika, ʻo ia ka Hale Hōʻikeʻike o ke Kulanui o Zurich (Kuikilana), ka Hale Hōʻikeʻike o Nuhōlani Hema (Nuhōlani), ka Hale Hōʻikeʻike o ke Aupuni o Ontario (Kanada), ke Kulanui o Edinburgh (Kekokia), ka Statens Historiska Museet a me ke Karolinska Institutet (Kuekene), ka Hale Hōʻikeʻike ʻo Maidstone, ka Hale Hōʻikeʻike Hunteria o ke Kulanui Kauka Kaha o ʻEnelani, ka Hale Hōʻikeʻike Natural History, ka Hale Hōʻikeʻike o ka Wellcome Trust, ka Hale Hōʻikeʻike o Oxford, a me ka Duckworth Laboratory ma ke Kulanui o Cambridge (ʻEnelani), a me ka Hale Hōʻikeʻike fūr Volkerkunde Dresden (Kelemānia). Ola nā iwi.