By Māhealani Figueroa-Lee, Grade 11 Ka ʻUmeke Kāʻeo Public Charter School
ʻAuhea ʻoukou e nā puʻuwai aloha ʻāina mai ka lā puka i ka hikina kahi hoʻi i hoʻopē ʻia i ke ʻala o ka ʻōʻūholowai a hiki i Lehua ka moku hoʻi nona ka lima kāʻili lā. Eia ka welina a me ke aloha o ka ua Kanilehua ke pāhola aku nei i mua o ʻoukou nā makamaka heluhelu o Ka Wai Ola.
I ka makahiki 1842, ua hoʻoholo ka Mōʻī ʻo Kauikeaouli e hoʻouna i ʻekolu mau ʻelele ʻo Timoteo Haʻalilio, William Richards, a me Sir George Simpson e ʻimi i ka hōʻoia ʻia o ko Hawaiʻi kūʻokoʻa e nā ʻāina ʻo ʻAmelika, Palani a me Beretania. No laila, i ka lā 28 o ka mahina ʻo Nowemapa i ka makahiki 1843, ua kāhiko ʻo Hawaiʻi Pae ʻĀina i ka lei o ka lanakila a me ke kūʻokoʻa.
Eia nō kākou i kēia au he 180 mau makahiki ma hope mai, a ua mau nō ka hanohano a me ke kilakila o ia lā kulāia. I kēia wā, ke akāka hou mai nei ko kākou moʻolelo a ke ulu nui aʻe nei hoʻi ko kākou mahalo i nā ʻelele na lākou i hele ma nei huakaʻi e hōʻoia ʻia ai ke kūlana kūʻokoʻa o Hawaiʻi. Ke ʻike pū ʻia nei hoʻi ko ka lāhui komo pū ʻana i loko o ka hauʻoli a me ka hoʻomanaʻo ʻana no ia lā ma nā ʻano hanana like ʻole a puni ʻo Hawaiʻi. A ʻo mākou pū nō hoʻi ko Ka ʻUmeke Kāʻeo kekahi e komo iho nei i loko o nā hanana hoʻolauleʻa no kēia lā nui o Hawaiʻi nei.
Ma ke kula nei o Ka ʻUmeke Kāʻeo, hoʻohanohano mākou i ka Lā Kūʻokoʻa ma nā ʻano mea like ʻole. ʻO kekahi o ia mau mea ka mālama ʻana i nā ʻano kaunoʻo liʻiliʻi. Ma ia mau kaunoʻo i mālama ʻia ai ka haʻi moʻolelo no ka lā kūʻokoʻa, ka paʻi pālule-T, ka ulana lau hala, ke kuʻi kalo, a pēlā wale aku nō. ʻO kekahi hana nui a mākou e hōʻike ana i ko mākou haʻaheo e kū ai ʻo Hawaiʻi he ʻāina kūʻokoʻa, ʻo ia ke hīmeni ʻana no ko kākou ʻāina hānau ma ka hoʻokūkū mele.
Ua nui nō nā ala e hoʻomanaʻo ai a e hoʻohanohano ai nō hoʻi i ka lā kuʻokoʻa. A ʻo ia wale nō kā mākou e puana aʻe nei a e paipai aʻe nei iā ʻoukou. ʻO ia hoʻi, e ʻimi ʻoukou i nā kīpuka ma ko ʻoukou mau mokupuni e komo pū ai i loko o ka hoʻolauleʻa ʻana i kēia lā haʻaheo o ka lāhui.
No laila, e nā makamaka helu- helu, e hoʻolauleʻa kākou i kēia lā nui o ke kulāia o Hawaiʻi. E hoʻomanaʻo iho nō hoʻi kākou, no kākou nā kula, nā kaiaulu, a me ka lāhui ke kuleana e hoʻomanaʻo ai a e mālama ai a e hoʻomau ai i ka hana nui a nā kupuna a me ke koʻikoʻi hoʻi o kēia lā o ka moʻolelo o Hawaiʻi no nā hānauna hou. A iā kākou e kiʻi nei e paio no ka loaʻa hou mai o ia mana e kū hou ai ka lāhui i ko kākou ʻāina aloha, ʻo ka hui ʻana a me ke komo ʻana o kākou nā Hawaiʻi Ponoʻī i loko o nā hana i waiho ʻia maila e nā kūpuna, ʻo ia ka mea e mau ai ke ea o ka ʻāina, ke ea hoʻokahi nō hoʻi o kākou.
